သီလတရား

လူတို႕တြင္ ကိုယ္က်င့္တရားသည္ အေျခခံပဓာနက်ေသာ တရားျဖစ္သည္။ ထို႕အတူ ဗုဒၶဘာသာတို႕တြင္လည္း သီလတရားသည္ အလြန္အေရးႀကီးေသာ က်င့္၀တ္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသီလတရား မ်ားစြာထဲမွ ငါးပါးသီလသည္ မျဖစ္မေန အျမဲတမ္း ေစာင့္ထိန္းသင့္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ထိုငါးပါးသီလ၏ အက်ိဳးအျပစ္တို႕ကိုလည္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္တိုင္း သိထားသင့္သည္ဟု ယူဆကာ ခ်မ္းေျမ့ဆရာေတာ္ဘုရားႀကိးရ႕ဲ ေဆာင္ပုဒ္မ်ားထဲမွ
ငါးပါးသီလဆိုင္ရာ အက်ိဳးအျပစ္ေဆာင္ပုဒ္မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါသည္။

သီလပ်က္စီးျခင္း၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
သီလေခၚဆို၊ ကိုယ္က်င့္တရား၊ ပ်က္စီးျငားမူ၊ စီးပြားလည္းပ်က္၊ နာမည္ပ်က္၍၊ ရြံ႕ရွက္ေၾကာင္လ်င္း၊ ပြဲလယ္ခ်ဥ္း၏၊ ေသျခင္းဆိုက္လတ္၊ သတိလြတ္လ်က္၊ ေရာက္လတ္ဒုဂၢတိ၊ ဆင္းရဲဖိသည္၊ ရ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာတည္း။

သီလစင္ၾကယ္ျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳးမ်ား
သီလေခၚဆို၊ ကိုယ္က်င့္တရား၊ စင္ၾကယ္ျငားမူ၊ စီးပြားတိုးလ်က္၊ နာမည္တက္၍၊ ရြံ႕ရွက္ေၾကာက္ကင္း၊ ပြဲလယ္ခ်ဥ္း၏၊ ေသျခင္းဆိုက္လတ္၊ သတိကပ္လ်က္၊ ေရာက္လတ္နတ္၀ယ္၊ ဤငါးသြယ္၊ ရဖြယ္ေကာင္းက်ိဳးတည္း။

ပါဏာတိပါတ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
ညွဥ္းဆဲသတ္ျဖတ္၊ သက္တိုတတ္၏၊ မ်ားလတ္ေရာဂါ၊ မက်မ္းမာဘူး၊ အဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္း၊ ေဖာက္ျပန္ျခင္းေၾကာင့္၊ ႐ုပ္ဆင္းမလွ၊ ခ်ိဳးမက်ဘဲ၊ ကြဲရခ်စ္သူ၊ မုန္းသူေပါမ်ား၊ ေၾကာက္စိတ္မ်ား၏၊ ႀကီးမားစိုးပူ၊ ႏွိပ္စက္သူႏွင့္၊ ရန္သူလည္းမ်ား၊ ဆုတ္အင္အားႏွင့္၊ သူမ်ားသတ္ျဖတ္၊ ေသရတတ္၍၊ ေသလတ္ျပီးခါ၊ ပါယ္ေလးရြာ၊ ေရာက္ရာလမ္းေၾကာင္း အမွန္တည္း။

ပါဏာတိပါတ ေရွာင္ၾကဥ္က်ိဳးမ်ား
သူ႕သက္မသတ္၊ ေရွာင္ၾကဥ္လတ္မူ၊ မကပ္ေရာဂါ၊ လြန္က်မ္းမာလ်က္၊ ရွည္စြာအသက္၊ ေၾကာက္မဖတ္ဘဲ၊ စိတ္လတ္ခ်မ္းသာ၊ ပူကင္းကြာ၍၊ အဂၤါျပည့္၀၊ အခ်ိဳးက်လ်က္၊ လွပကိုယ္လက္၊ မႏွိပ္စက္ႏိုင္၊ မသတ္ႏိုင္၊ ျမဲခိုင္ေကာင္းက်ိဳးတည္း။

အဒိႏၷာဒါန၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ပိုင္ရွင္မေပးျငား၊ သူမ်ားဥစာ၊ ခိုးလုပါမူ၊ ေလးျဖာအပါယ္၊ သူ၏နယ္တည္း၊ အကယ္၍မ်ား၊ လူျဖစ္ျငားမူ၊ ရွားပါးဥစာ၊ ရခဲစြာမို႕၊ မြဲျပာဆင္းရဲ၊ ရလဲၾကာရွည္၊ မတည္ေပ်ာက္ပ်က္၊ မင္းႏွိပ္စက္၍၊ စိတ္လက္မရႊင္၊ လိုအင္မျပည့္၊ ဆင္းရဲဖိသည္၊ ရ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာတည္း။

အဒိႏၷာဒါန ေရွာင္ၾကဥ္က်ိဳးမ်ား
မခိုးဥစာ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ပါမူ၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀၊ လိုရာရ၍၊ ရွာရလြယ္ကူ၊ ရျပန္မူလည္း၊ ရန္သူမဖ်က္၊ မေပ်ာက္ပ်က္ဘဲ၊ တိုးတက္ပြားစည္၊ စည္းစိမ္တည္၏၊ ေလးလီပါယ္ရြာ၊ မက်ပါဘဲ၊ နတ္ရြာသုဂတိ၊ လားရဘိသည္၊ ရ၏ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားစြာတည္း။

ကာေမသုမိစၦာစာရ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
သူ႕လင္ သူ႕မယား၊ မေရွာင္ရွားဘဲ၊ ျပစ္မွားေလမူ၊ ထိုသည့္သူကား၊ ရန္သူေပါမ်ား၊ ခ်စ္သူရွား၏၊ ေယာက်္ားမပီ၊ မ မပီဘဲ၊ မၾကည္အိေျႏၵ၊ က်က္သေရမရွိ၊ ဟိရီမကပ္၊ ၾသတၱပ္ကင္းကြာ၊ အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့၊ ရွိန္ေစာ္မဲ့၍၊ ခ်ိဳ႕တဲ့ဥစာ၊ ဆင္းရဲရွာ၏၊ ကြဲကြာခ်စ္သူ၊ ေသာကဆူလ်က္၊ စိတ္ပူျပင္းျပ၊ စိုးေၾကာင့္ၾကႏွင့္၊ လားရဒုဂၢတိ၊ ဆင္းရဖိသည္၊ ရ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာတည္း။

ကာေမသုမိစၦာစာရ ေရွာင္ၾကဥ္က်ိဳးမ်ား သူ႕လင္ သူ႕မယား၊ မျပစ္မွားပဲ၊ ေရွာင္ရွားေလမူ၊ ထိုသည့္သူကား၊ ရန္သူကင္းျငား၊ ခ်စ္သူမ်ား၍၊ ေယာက်္ားပီသ၊ ခ်မ္းသာလွ၏၊ ေၾကာင့္ၾကစိုးပူ၊ မရွိမူဘဲ၊ ခ်စ္သူႏွင့္တြဲ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျမဲမို႕၊ စိတ္လဲရႊင္ၾကည္၊ မ်က္ႏွာၾကည္သည္၊ နတ္ျပည္သို႕ ေျဖာင္တန္း သူ၏လမ္း။

မုသာ၀ါဒ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
မုသာ၀ါဒီ၊ ထိုသူသည္ကား၊ ပလီပလာ၊ သစာမတည္၊ ေျပာတတ္သည္မို႕၊ မပီစကား၊ မညီသြားႏွင့္၊ ပုပ္ျငားပါးစပ္၊ ကိုယ္ေျခာက္ကပ္လ်က္၊ ညစ္ထပ္အိေျႏၵ၊ ကိုယ္ေနမလွ၊ ၾသဇာက်၏၊ ႏႈတ္ကၾကမ္းေထာ္၊ စိတ္လ်ပ္ေပၚ၍၊ ေသေသာ္ဒုဂၢတိ၊ လားရဘိသည္၊ ရ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာတည္း။

မုသာ၀ါဒ ေရွာင္ၾကည္က်ိဳးမ်ား
လွည္းစားလိမ္ညာ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ခြါ၍၊ သစာစကား၊ ေျပာဆိုျငားမူ၊ စကားလဲပီ၊ သြားလဲညီ၍၊ သားရည္စိုေျပ၊ ကိုယ္ေနလွပ၊ အခ်ိဳးက်၏၊ ႏႈတ္ကခ်ိဳသာ၊ ထက္ၾသဇာႏွင့္၊ စိတ္မွာတည္လ်င္း၊ ပ်ံ႕လြင့္ကင္း၍၊ ခံတြင္းနံ႕ႀကိဳင္၊ သင္းပ်ံ႕လႈိင္သည္၊ ပိုင္ပိုင္တက္လွမ္း၊ နတ္တို႕နန္း။

သုရာေမရယ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
အရက္ေသစာ၊ ေသာက္စားပါမူ၊ ေရာဂါလည္းမ်ား၊ ခိုက္ရန္ပြား၍၊ စီးပြားလည္းပ်က္၊ နာမည္ပ်က္၏၊ ့ေၾကာက္ရွက္မဲ့လ်င္း၊ သတိကင္းလ်က္၊ လုပ္ခင္းေဆာင္တာ၊ ေမ့ေလ်ာ့ခါျဖင့္၊ ပညာလည္းမဲ့၊ ဥာဏ္ႏံု႕နဲ႕၍၊ ကင္းမဲ့ဆင္ျခင္၊ ေျမာ္ျမင္မရွိ၊ ျပဳမိျပဳရာ၊ ျပဳတတ္စြာ၏၊ ၀ါစာဖ႐ု၊ ပိသု မုသာ၊ ထင္ရာေျပာၾကား၊ သမီးသားလည္း၊ စိတ္ထားမတည္၊ ဟိရီမကပ္၊ ၾသတၱပ္မယွဥ္၊ ကတညဳတ၊ ကတေ၀ဒီ၊ မသိတတ္ျငား၊ ဖိုးသမားသည္၊ ေလးပါးအပါယ္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္တည္း။

သုရာေမရယ ေရွာင္ၾကဥ္က်ိဳးမ်ား
အရက္ေသစာ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ပါမူ၊ ေရာဂါလည္းကင္း၊ ခိုက္ရန္ရွင္း၍၊ သတင္းေကာင္းေျပး၊ ရပ္တိုင္းေမႊး၏၊ လုပ္ေရးေဆာင္တာ၊ ရွိေသာခါလည္း၊ မကြာသတိ၊ လုပ္ေဆာင္ဘိ၏၊ ဖြားတည့္ေလျငား၊ သမီးသားလည္း၊ စိတ္ထားတည္ၾကည္၊ ဟိရီၾသတၱပ္၊ အစဥ္ကပ္လ်က္၊ ျမဲခ်ပ္သတိ၊ သူ႕မွာရွိသည္၊ ဂတိေျဖာင့္တန္း ထက္သို႕လွမ္း။

သူေတာ္ေကာင္း၏ ဂုဏ္ရနံ႕
စပယ္ၾကက္႐ံုး၊ ဂမံုးႏွင္းဆီ၊ ပန္းေထြလီတို႕၊ ေလျပည္ေလညွင္း၊ သူေဆာင္က်ဥ္း၍၊ ပ်ံ႕သင္းေမႊးႀကိဳင္၊ ေလေအာက္လႈိင္လည္း၊ မလႈိင္ေလညာ၊ မေမႊးသာဘူး၊ ဆယ္ျဖာသုစရိ၊ စံုညီျပည့္မူ၊ ထိုသည့္သူ၏၊ ေမႊးၾကဴသင္းပ်ံ႕၊ ဂုဏ္ရနံ႕ကား၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေအာက္ထက္၊ ေလဆန္တတ္၍၊ ဘ၀ဂ္တိုင္ထိ၊ ပ်ံ႕လႈိင္ဘိသည္၊ သူ၏ သီလျဖဴေသာေၾကာင့္။

(အက်င့္သီလႏွင့္ ျပည့္စံုသူ၊ ကိုယ္က်င့္တရား ေကာင္းသူသည္ သီတင္းသံုးေဘာ္၊ တရားက်င့္ေဘာ္တို႕၏ ခ်စ္ခင္ေလးျမတ္မႈကို ခံယူရသည္။)
(ခ်မ္းေျမ့ဂုဏ္ေတာ္ဘုရားရွိခိုးမွ)
အရွင္ကုမုဒ